Odwołanie darowizny nieruchomości cz. II
W nawiązaniu do omawianej niedawno kwestii - instytucji odwołania darowizny nieruchomości, koniecznym zdaje się być przybliżenie pojawiającego się w art. 898 § 1 k.c., pojęcia rażącej niewdzięczności. Artykuł ten stanowi, że darowizna może zostać odwołana przez darczyńcę, „jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności”.
Pojawia się więc pytanie, kiedy niewdzięczność obdarowanego możemy uznać za rażącą? Niestety odpowiedzi nie znajdziemy w kodeksie cywilnym, a co za tym idzie jego interpretacji należy doszukiwać się w praktykach oraz orzeczeniach sądowych.
Wśród najczęściej wymienianych poglądów wskazuje się na takie działania obdarowanego, które skierowane są przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym. Judykatura uznaje za nie przede wszystkim; dopuszczenie się przestępstwa przeciwko darczyńcy lub też naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą.
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 sierpnia 2014 r., I CSK 592/13, użyta w art. 898 § 1 k.c. klauzula generalna „rażącej niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy” opiera się na ukształtowanej od wieków, akceptowanej w nauce i uznawanej w orzecznictwie zasadzie, że wprawdzie darowizna jest umową nieodpłatną, jednak okazana przez darczyńcę hojność nakłada na obdarowanego obowiązki natury etycznej, a darczyńca ma prawo oczekiwać od niego wdzięczności. Wdzięczność ta oznacza nakaz postępowania względem darczyńcy w sposób nacechowany życzliwością i dbałością o jego dobrostan. Etyczny nakaz wdzięczności wobec darczyńcy pośrednio obejmuje więc także ochroną osoby mu bliskie, z którymi jest emocjonalnie związany i których krzywda sprawiłaby mu ból. Niewdzięczność jako przeciwieństwo wdzięczności, oznacza postępowanie nie liczące się z odczuciami, potrzebami i dobrem darczyńcy, które może mu przyczynić negatywnych odczuć i obiektywnych szkód. Sankcjonowany prawnie poziom niewdzięczności - niewdzięczność rażącą, uprawniającą do odwołania wcześniejszego rozporządzenia majątkowego, rozumieć należy w powiązaniu z opisanym powyżej etycznym charakterem obowiązku wdzięczności, jako podejmowanie nacechowanych złą wolą i nieznajdujących usprawiedliwienia w okolicznościach działań, które w sposób oczywisty muszą być boleśnie odczute przez darczyńcę. Rażąca niewdzięczność może więc również przejawiać się w działaniu wymierzonym przeciwko osobom, z którymi darczyńca jest związany.
Jak wskazuje powyższa wykładnia, rozważający odwołanie darowizny nieruchomości powinien przeanalizować czy czynności obdarowanego godzące w sposób bezpośredni czy też pośredni w jego dobro, charakteryzowały się umyślnością. Zdarza się, że działania obdarowanego, nawet zamierzone mogą być postrzegane przez Sąd jako nie wykraczające poza zwykłe przypadki życiowych konfliktów.
Warto zaznaczyć więc, że nie wszystkie zachowania, które zdaniem darczyńcy pokrywają się z wyżej wskazanymi przykładami stanowią przesłankę do cofnięcia darowizny nieruchomości. Każda sprawa charakteryzuje się indywidualnością, obejmując ocenę całokształtu okoliczności dotyczących zarówno obdarowanego, jak i darczyńcy oraz przyczyn konfliktu, jaki między nimi zaistniał.
Należy podkreślić, że zgodnie z art. 899 § 3 K.p.c. odwołania tego rodzaju darowizny darczyńca może dokonać przez okres roku od momentu, w którym dowiedział się o wystąpieniu okoliczności będącej podstawą do podjęcia takich kroków. Nie należy więc zwlekać z podejmowaniem dalszych kroków; tj. w pierwszej kolejności wezwania obdarowanego do zwrotu darowizny, a dalej w przypadku jego niewystarczalności wniesienie sprawy do Sądu.
W praktyce jednak rzadko zdarza się, że wezwanie takie będzie skuteczne, a co za tym idzie sprawa zwykle kończy się na drodze postępowania sądowego, gdzie pomoc profesjonalnego pełnomocnika jest niezbędna. Kancelaria Adwokacka przygotuje w konsultacji z klientem stosowny pozew i będzie reprezentowała klienta w toku całego postępowania.
W przypadku wątpliwości czy okoliczności występujące w Państwa sprawie spełniają przesłankę rażącej niewdzięczności, jak i wątpliwości co do trybu prowadzenia postępowania zapraszam do kontaktu z Kancelarią. Doświadczony zespół udzieli Państwu wszelkich niezbędnych informacji i przeprowadzi przez cały proces odwołania darowizny.
